Oktober in de tuin: een uitgebreide to do-list voor iedereen met groene vingers

Oktober is het moment waarop het najaar echt begint; dit is overal buiten te zien en ook in deze maand maakt jouw tuin de nodige veranderingen door. Als tuinier is het belangrijk om op de hoogte te zijn van wat er buiten gaande is en hoe je optimaal voor je tuin zorgt, zodat deze zich goed ondersteund kan voorbereiden op de winter. Wat plant je en oogst je deze maand? Welke tuinzorgtaken moet je deze maand echt uitvoeren, en hoe is het eigenlijk met je vijver? Alle informatie die je nodig hebt over tuinieren in de Oktobermaand vind je hier!

Planten en zaaien

Planten en zaaien kun je ook in oktober nog steeds doen, hoewel dit uiteraard op een lager pitje staat dan in de voorgaande maanden. Wat kun je allemaal nog toevoegen aan je moestuin, en is het ook mogelijk om de rest van je tuin nog verder op te fleuren? Natuurlijk! Lees snel verder voor alle plant- en zaaimogelijkheden van deze maand.

In de moestuin

In de moestuin kun je ook nu nog steeds een bijzondere variatie aan planten de grond in stoppen. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de kiwi! In tegenstelling tot de bekende klassieke kiwi’s die het in Nederland eigenlijk alleen goed doen in kassen kun je nu nog de minder wind- en temperatuurgevoelige groene kiwi planten. Andere gewassen die nu nog kunnen worden gezaaid of geplant zijn de framboos, rabarber en doordragende aardbeien.

Heb je al een koude bak? Ze worden ook wel winterbakken genoemd en het zijn afgesloten bakken waar je verschillende planten in kan laten groeien. Koude bakken zijn geschikt om deze planten tegen de winterkou en de regen te beschermen. Zo kun je de hele winter doorgenieten van verschillende gewassen die je anders pas weer in het voorjaar uit de grond had kunnen krijgen. Dit kan er zoal in jouw koude bak:

• Winterui
• Winterspinazie (iets anders dan normale spinazie!)
• Veldsla
• Wintersla
• Snijsla
• Winterpostelein
• Knoflook
• Tuinboon

Buiten de moestuin

Ook buiten de moestuin kun je in oktober nog van alles doen. Tweejarige planten die bladrozetten vormen voor de winter en daarna bloeien kunnen nu goed de grond in. Als je nog wat groenblijvende planten wilt toevoegen aan jouw tuin kun je die nu nog snel planten, zodat ze nog net genoeg tijd hebben om zich aan te passen aan de nieuwe bodem voordat de ijskou toeslaat. (ver)plant bladverliezende bomen en heesters nu. Als je fruitbomen wilt planten, kan dat nu ook. Denk ook aan leifruitvormen. Die zijn vaak erg mooi en nemen weinig ruimte in, terwijl ze relatief veel opbrengst kunnen geven. Sommige planten hebben een koude periode nodig om te ontkiemen. Deze worden koudekiemers genoemd. Tot slot leent oktober zich goed voor het planten van zelfhechtende klimmers.

Ben je op zoek naar inspiratie voor planten om deze maand in je tuin te planten? Hier heb je 9 planten die nu de grond in kunnen:

• Lievevrouwebedstro
• Éénjarige klaproos
• Bijenbrood
• Pronkerwt
• Sleutelbloem
• Sleutelbloem
• Dwergmispel
• Goudsbloem
• Helmbloem

Oogsten

Met oogsten ben je in oktober ook nog niet helemaal klaar. Integendeel zelfs; je kunt in oktober echt nog van alles uit je moestuin halen! Zo kun je bijvoorbeeld denken aan:

• Aardappelen 
• Aardbeien 
• Andijvie
• Biet
• Bindsla / Romeinse sla
• Brocolli
• Chinese kool
• Courgette
• Ijsbergsla
• Knolselderij
• Koolrabi
• Koolraap
• Kropsla
• Meloen
• Paksoi
• Paprika
• Pastinaak
• Pompoen
• Prei
• Radijs
• Rammenas
• Raap
• Rucola
• Spruitjes
• Schorseneren
• Sierkalebassen
• Snijselder
• Snijsla
• Spinazie
• Stam- of struikbonen
• Veldsla
• Wortelen
• Zuring

Als je nog niet-winterharde knollen en bollen in de tuin hebt is het nu echt tijd om die te rooien. In oktober is er zeker al kans op nachtvorst, die deze bollen buiten niet zullen overleven. Door ze binnen te bewaren op een droge en vorstvrije plek kun je ze volgend jaar ook nog gebruiken.

Groeien en bloeien

Natuurlijk wil je het liefst zo lang mogelijk van een kleurige tuin vol prachtige bloemen genieten. Dat is gelukkig ook mogelijk in oktober! Er zijn genoeg laatbloeiende planten die ook in het najaar jouw tuin kunnen opfleuren. Niet alleen zien de bloemen er natuurlijk prachtig uit, je verleent insecten die last-minute nog naar voedsel komen zoeken ook nog eens een enorme dienst. Mocht je nog op zoek zijn naar inspiratie, dan heb je hier een handig lijstje van prachtige herfstbloemen!

• Witroze wolkjes bloemen van juli tot aan de eerste nachtvorst: van prachtkaars geniet je lang.
• Een dankbare laatbloeier die ook in oktober bloeit is zonnehoed; Verwen deze plant met een zonnig plekje en hij beloont je met de bekende oranje bloemenzee.
• Van ijzerkruid  in je tuin zetten krijg je ook geen spijt. Deze sterke borderplant bloeit in weelderige paarse kwastjes en blijft doorbloeien tot en met november!
• Het lijkt bijna alsof ze oplichten, de opvallend witte pluimen van zilverkaars. Helemaal in het zachte najaarslicht.
• Een andere echte aanrader is de “Orange Peel” clematis, een opvallende herfstbloeier die kleine knikkende geeloranje klokjes geeft tot ver in oktober.
• De vuurpijl voorziet jouw tuin in het najaar een vlammende geeloranje kleur in de tuin. Hij staat het liefst in de halfschaduw in goed doorlaatbare, voedselrijke grond (in de winter niet te nat) en bloeit van juli tot en met oktober.
• Zoals de naam al suggereert is de herfstaster een mooie laatbloeiende plant voor in jouw tuin. Ze bloeien prachtig (meestal lila) in september en oktober en trekken tevens allerlei insecten aan.
• Een echte topper voor het najaar is de herfstanemoon. Met name de witte ‘Honorine Jobert’ is bij veel tuiniers favoriet, omdat hij wel 120 cm hoog kan worden, na een milde winter uitgroeit tot een bodembedekkende plant en bovendien een goede snijbloem is.
• Je ziet de herfststijloos tegenwoordig steeds meer in tuincentra; die verkopen deze paarsbloeiende krokus-lookalike als plant die houdt van schaduwrijke plaatsen en losse, humusrijke grond.

Snoeien en knippen

Zoals je ziet bloeit er van alles nog door in oktober, maar dat neemt niet weg dat er ook genoeg is uitgebloeid en je tuin er waarschijnlijk wat verdord uit begint te zien. Tijd om de snoeischaar erbij te pakken dus! Wat kan er allemaal geknipt worden deze maand?

Plantsoorten die in oktober aan een knipbeurt toe zijn, zijn er genoeg. Neem bijvoorbeeld de rozenstruik. Snoei deze neer tot op kniehoogte, zodat ze hun krachten kunnen sparen voor het doorkomen van de winter. Veel tuiniers voelen de neiging rozenbottels te laten zitten, maar deze kosten de plant juist veel energie. Afknippen dus! Ook hortensia’s kunnen gesnoeid worden; geef je hortensia, zodra deze al zijn blaadjes kwijt is, een wortelsnoeibeurt. Dit kun je doen door in een radius van een halve meter om de kern van de plant een scherpe spade schuin in de grond te steken. Deze behandeling komt volgend jaar de bloemvorming ten goede.

Veel bomen moeten in oktober ook gesnoeid worden. Dat is voor veel boomsoorten het moment waarop de sapstroming minder wordt; als je dan gaat snoeien loopt je boom minder kans op bloedingen. Ook kun je het gras blijven maaien, mits het niet nat is. Heb je nu veel overtollig snoeisel in de tuin liggen? Overweeg dan een takkenversnipperaar te gebruiken. Deze apparaten zijn te koop of te huur en de snippers zijn zeer geschikt als mulch. Laat vaste planten met mooie zaaddozen trouwens intact. Ze zien er namelijk leuk uit en volgens kunnen enorm genieten van de inhoud.

Zorgen voor de tuin

Er moet nog genoeg gebeuren in de tuin. Zo moet er van alles opgeruimd, verzorgd en bijgehouden worden. Hier heb je daarom een handig overzicht van hoe je het beste voor je tuin kan zorgen zodat die gezond en wel de oktobermaand doorkomt.

Als je in (de buurt van) jouw tuin bomen hebt staan, zul je tegen deze tijd wel hebben gemerkt dat ze hun blad laten vallen en vooral dat die o-ver-al terechtkomen. Ze kunnen voor problemen zorgen, dus haal ze weg van:

• Je gazon. Zeker als het nat is kan gras eronder ervan gaan schimmelen.
• Je terras en je paden. Ze kunnen nog weleens gladheid veroorzaken.
• Je dakgoten! Als je veel bladeren in je dakgoten hebt zitten raken ze uiteraard verstopt.

Begin in oktober echt met mulchen. De bladeren die je zojuist uit je tuin en van je dak hebt gehaald zijn hier toevallig heel geschikt voor. Ook organisch afval van de composthoop kun je hier perfect voor gebruiken. Bedek de grond boven de wortels van je planten met een laag mulch om ze beter te beschermen voor kou en vorst. Wil je mesten? Wees daar dan echt voorzichtig mee. Zorg dat de mest in ieder geval niet stikstofrijk is, aangezien dit bladgroei bevordert, wat ’s winters niet de bedoeling is. In wintermest hoort kalium te zitten, voor wortelgroei en goede waterhuishouding.

Om nog even op het mulchen terug te komen- heb je al een compostbak? Zo niet, dan is dat voor de algemene gezondheid en duurzaamheid van jouw tuin een echte aanrader. Compost levert nieuwe voedingsstoffen voor je planten, je bespaart op de gemeentelijke afvalkostenrekening en het is nog natuurvriendelijker ook. Een compostbak stinkt niet en kost maar weinig onderhoud, omdat het hele composteerproces vanzelf verloopt.

Tuindieren

Wat kun je doen voor de dieren in de tuin deze maand? Laten we beginnen bij de vijver. Blijf blad en ander (organisch) afval eruit halen. Na midden oktober is het echter niet meer de bedoeling om je nog te veel met de vijver te bemoeien. Die gaat dan in rust en moet op eigen houtje de winter doorkomen. Bij lage temperaturen moet je ook stoppen met het voeren van de vissen.

Check je vogelhuisjes! Die worden binnenkort bewoond door overwinterende vogels die op zoek zijn naar een veilig schuilplaatsje. Maak ze ook goed schoon, omdat er anders soms ongedierte en parasieten in je nestkastjes gaan zitten. Daarnaast is een vogelvoerplek en een drinkschaal ook een goede toevoeging, om je gevederde vriendjes een handje te helpen. Wil je nog meer doen? Sommige planten die bessen of nootjes dragen bieden vogels in jouw tuin een fantastische en betrouwbare voedselbron. Hier vind je een paar heesters die om die reden heel geschikt zouden zijn voor jouw tuin:

• Hulst (Ilex)
• Rozen met bottels (Struikroos)
• Krentenboompje (Amelanchier)
• Jasmijn (Philadelphus)
• Brem (Cytisus praecox)
• Dwergkwee (Chaenomeles)
• Sleedoorn (Prunus spinosa)
• Duindoorn (Hippophae)

Tenslotte willen er nog weleens muizen in jouw tuin komen wonen. Als je een koude bak, een kas of een schuur hebt staan is het slim die regelmatig te controleren op muizen.

Voor de rest

Tot slot nog een paar handige tips:

Het gaat vast weer meer regenen in oktober, en wateroverlast ligt dan op de loer. Hou hier goed rekening mee. Ben jij graag pro-actief bezig? Ga dan voor een tuin met zo min mogelijk tegels! Die laten erg weinig water door, waardoor de kans op problemen als overstromingen wordt vergroot.

Wist je dat bij zonnig weer de kans op nachtvorst groter is dan bij een bewolkte lucht en regenachtig weer? Hou sowieso goed rekening met de weersvoorspellingen deze maand; het kan zomaar zijn dat je snel nog even planten naar binnen moet halen of extra verzorging moet bieden als het blijkt te gaan vriezen.

Is tuinverlichting misschien nuttig voor jou? Niet alleen ziet tuinverlichting er leuk uit en geeft het je tuin een romantisch en gezellig sfeertje, het kan ook bescherming bieden tegen ongewenste indringers. Kies bijvoorbeeld voor zonnepaneel-verlichte lampjes!